In dit artikel wil ik laten zien hoe je, in plaats van groei te beschouwen als een reis met een vaststaand doel, groei ook kunt zien als een voortdurend proces van verandering. Mijn doel is om je te inspireren om op een andere manier naar je eigen groeiproces te kijken. Ik wil je laten zien dat het omarmen van het onbekende en het integreren van nieuwe perspectieven uitdagend kan zijn en zelfs angst kan oproepen, maar tegelijkertijd essentiële onderdelen vormen om als mens werkelijk te kunnen groeien. Ik denk dat het belangrijk is om te blijven ontwikkelen en niet vast te houden aan oude versies van onszelf. Want als we stoppen met groeien, hoe kunnen we dan ons volledige potentieel in onszelf ontdekken? En hoe kunnen we dan het uiterste uit onszelf en anderen halen? Is het leven niet veel te kostbaar om dit aan toeval over te laten?
Voordat we verder gaan, zoals altijd, deel ik eerst wat je kunt verwachten van dit artikel. In dit groeiverhaal proberen we antwoord te geven op de volgende vragen:
- Waarom we onbewust geneigd zijn om groei te beschouwen als een reis met een eindbestemming?
- Wat zijn de nadelen van deze manier van denken?
- Wat zijn de voordelen van kijken naar groei als een continu proces?
- Welke groeifases kunnen we onderscheiden in dit proces?
- Hoe kan je deze fases bij jezelf herkennen?
- Wat is de impact als we de verschillende fases van groei omarmen?
Inleiding
De meeste mensen zullen het met mij eens zijn dat je niet van de ene op de andere dag ergens in kunt uitblinken. Als we goed willen worden in iets, moeten we oefenen. Geen schilder heeft leren schilderen zonder eerst een aantal doeken te verknoeien, en geen enkele voetballer wordt plotseling topscorer. Nee, iedereen die een vaardigheid beheerst, heeft vaak jarenlang moeten trainen. En wie zelf sport beoefend of ooit een documentaire heeft bekeken over een bekende atleet, begrijpt dat training synoniem is voor toewijding, mislukkingen, herhaalde pogingen en nog meer toewijding, dag in, dag uit, vaak jarenlang achter elkaar. Met andere woorden, als we willen groeien en uiteindelijk willen uitblinken, moeten we de noodzakelijke stappen omarmen die bij het groeiproces horen.
Als het hierboven genoemde proces zo vanzelfsprekend is, waarom passen we dit dan niet massaal toe in ons eigen groeiproces? Maar al te vaak zie ik mensen om me heen worstelen met hun groei, en ondanks dat ik zelf al verschillende groeiprocessen heb doorgemaakt, blijft het een achtbaan van emoties, onrust en onzekerheid. Oh ja, laten we vooral de voortdurende gedachtestromen niet vergeten die gedijen in die perioden van onrust en onzekerheid! (Totaal niet herkenbaar, toch?).
Daarom leek het mij boeiend om hier dieper op in te gaan en de inzichten uit mijn onderzoek te delen. Mijn hoop is dat we gezamenlijk een dieper bewustzijn ontwikkelen en beter in staat zijn om de verschillende fasen van groei te herkennen. Dit zou ons wellicht meer houvast en zelfvertrouwen kunnen bieden om onszelf telkens weer in het diepe te storten en onze persoonlijke uitdagingen aan te gaan.
Waarom we onbewust geneigd zijn om te denken in bestemmingen
Ik kan me voorstellen dat het gebruik van het woord ‘bestemming’ een kort toelichting vereist. Wat ik met bestemming bedoel is het denken dat we eerst iets moeten bereiken alvorens we onszelf waardig kunnen achten voor datgene wat we verlangen. Onze hoofd is buitengewoon goed in het opwerpen ik mij bewust dat mijn ego’s zich jarenlang hebben kunnen voeden aan mijn interne gevoel van onzekerheid.
Na grondig onderzoek lijkt het erop dat naast ons ego, er ook andere factoren zijn die ons doen geloven dat we in de toekomst ‘iets’ moeten bereiken om ons innerlijke verlangen te vervullen. Het lijkt een samenspel te zijn van onze overtuigingen, angsten, schaamte en de invloed van hedendaagse media. Laten we samen deze factoren grondiger onderzoeken en proberen hun invloed en onderlinge samenhang te onthullen.
Hoe overtuigingen ons helpen, maar ook kunnen tegenwerken
In de 18e eeuw schreven filosofen zoals Friedrich Nietzsche al over de rol van onze overtuigingen. In zijn boek ‘Aldus sprak Zarathoestra’, stelt Nietzsche (1891) dat we tijdens onze levensloop allerlei overtuigingen ontwikkelen. We vormen zogezegd diepgewortelde opvattingen of meningen over een bepaald onderwerp, een kwestie, maar ook over onszelf. Al onze overtuigingen samen vormen ons geloofssysteem, dat gebaseerd is op onder andere onze persoonlijke ervaringen, onze waarden, moraliteit (wat wij als goed of slecht zien), onze emoties en ook de interpretatie van de wereld om ons heen speelt een rol.
Niet alleen Nietzsche, maar ook andere filosofen zoals Sigmund Freud en auteurs zoals Carol S Dweck (2018) onderschrijven dat onze overtuigingen een belangrijk deel van onze identiteit vormen en invloed hebben op onze dagelijkse keuzes. Overtuigingen worden mede gevormd door onze levenservaringen en kunnen soms moeilijk te veranderen zijn omdat ze diep geworteld raken in onze identiteit. Zo kan een gezonde en versterkende persoonlijke overtuiging iemand zijn groei stimuleren, en kan een beperkende overtuiging, afhankelijk van de situatie en context, iemand zijn groei in de weg staan.
Volgens Brené Brown (2013), auteur van de bestseller ‘De kracht van kwetsbaarheid’ ontwikkelen we als kind overtuigingen en manieren om onszelf te beschermen tegen kwetsbaarheid. Zo schrijft ze: “We trokken een harnas aan, verstopten ons achter een schild, en gebruikten onze gedachten, onze emoties en ons gedrag als wapens.
De focus van het woord vooraf moet meer gaan over overtuigingen. Over het zelfbeeld. Over de manier waarop we naar onszelf kijken en de spiegel die we nodig hebben om soms bewust te raken van ons eigen gedrag. Maar weinig mensen kiezen bewust voor persoonlijke groei, maar komen noodgedwongen in beweging. Het moet meer gaan over de identificatie van gedrag en overtuigingen.
De invloed van schaamte(cultuur)
Volgens Auteur…. lijkt, jaren van onderzoek naar….. het er soms wel op, dat er een soort schaamtecultuur heerst op openlijke kwetsbaarheid. Op het delen van wat eigenlijk zo universeel en menselijk is, dat het eigenlijk onlogisch is dat we ons er überhaupt druk over maken (laat staan schamen). Hoe kan het toch dat je als kind gewoon zegt: ‘ik weet het niet’ en als volwassenen we ineens van onszelf en de wereld verwachten dat we het allemaal uitgevogeld hebben? ‘What happened in between’?
De invloed van oversimplificatie
Het punt wat ik wil maken, is dat complexe vraagstukken vandaag de dag vaak worden platgeslagen, er stellige standpunten en overtuigingen worden ingenomen, en er weinig ruimte is voor nuances. Zonde, want persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat ware inzichten rondom groeithema’s alleen verworven kunnen worden als zij benaderd worden vanuit een open, nieuwsgierige en ontvankelijke blik, in plaats vanuit een platgeslagen oversimplificatie waarmee geen recht wordt gedaan aan de diepgaande betekenissen die zich verschuilen in de schaduw van nuance.
Als het leven zo makkelijk was als het volgen van een aantal regels, of cursussen, en die tot direct gevolg zouden hebben dat al je zorgen al sneeuw voor de zon verdwijnen, en aan de andere kant je een gelukkig en volbracht leven op je staat te wachten, dan was er niet zoveel persoonlijk leed meer in de wereld. Laten we eerlijk zijn, het klinkt wel lekker. Was er maar een simpele formule of set regels die we konden volgen, om verlost te raken van al ons mentale lijden en onze problemen. Toch ben ik ervan overtuigd dat simplistische en platgeslagen levensmotto’s geen stand houden in onze persoonlijke realiteiten. Vanuit eigen ervaring ben ik ervan overtuigd geraakt dat persoonlijke groei een rommelige en onstuimige weg is vol hardnekkige obstakels en momenten van vallen en opstaan. Een reis vol rollercoasters en wervelwinden van emoties. Zowel de leuke als de minder leuke.
De nadelen van het bestemmingdenken
De keerzijde van deze medaille is wanneer we wegkijken en proberen onze onzekerheden te verbergen voor zowel de buitenwereld als voor onszelf. We zijn niet meer bezig in het hier en nu, maar leven we in onze gedachtewereld die alleen maar naar het verleden kan kijken en naar de toekomst. Een deel van ons raakt gevangen in onbewuste denkpatronen en overtuigingen. In zekere zin staan we zelf niet meer aan het roer, maar zijn het onze ego’s en andere zelfbeschermingsmechanismen die de dienst uitmaken (Geurts, 20XX).
Terwijl de verlichten van onze en vorige generaties, zoals Eckhard Tolle, maar ook mensen zoals Nietche en Thích Nhất Hạnh juist pleiten dat het veel beter is om in staat te zijn om je niet meer te identificeren met je gedachten. En wat we weten vanuit de psychologische literatuur is dat onze gedachten onder andere voortkomen uit ons geloofssysteem. Wat op zijn beurt weer een verzameling is van onze persoonlijke ervaringen, onze waarden, moraliteit, onze emoties en de interpretatie van de wereld om ons heen. Waarbij dat laatste natuurlijk tot een bepaalde mate ook beïnvloed wordt door de eerder genoemde aspecten.
Je hoofd is slechts een instrument van de ziel (het bewustzijn). Zolang je je eigen gedachtes niet kunt beschouwen als gewoon ‘gedachtes’ blijf je hiermee versmolten en ben ‘jij’ niet degene die je leven richting geeft. Maar zijn het je ego’s, je gedachtes, .
Als we deze route kiezen, zijn we vatbaarder voor invloeden vanuit onze omgeving. In zekere zin is dit ook begrijpelijk; als we nog niet volledig op onszelf durven te vertrouwen, kan het verleidelijk zijn om een deel van ons zelfvertrouwen te ontlenen aan externe factoren. We proberen de innerlijke leegte op te vullen met oppervlakkige trucjes, kleding, taalgebruik, of een combinatie hiervan, om onszelf een bepaalde identiteit aan te meten.
Wat zijn de voordelen van kijken naar groei als een proces?
Wanneer we onze onzekerheden over onszelf, over wie we zijn, waar we voor staan en waar we naartoe willen omarmen en erkennen, verliest de onzekerheid een zekere macht over ons. Het is simpelweg wat het is. Op de korte termijn kan het accepteren van je onzekerheid leiden tot gevoelens van verdriet, onmacht, radeloosheid of zelfs onveiligheid (bron). Echter, vanuit mijn eigen ervaring, zodra je een volledige overgave hebt bereikt zullen de eerder genoemde emoties al snel plaatsmaken voor een gevoel van opluchting. Helaas kan ik niet beamen dat dit permanent is. Met enige regelmaat blijft het een uitdaging om telkens weer te kiezen voor overgave en acceptatie, maar de duur van de strijd lijkt wel steeds korter te worden. Alsof mijn oude denkpatronen en overtuiging er nog wel zijn, maar beetje bij beetje hun kracht verliezen, waardoor hun aanwezigheid ook langzaamaan afneemt, en dus ruimte maakt voor een meer permanente bewuste staat van zijn. Een staat van zijn die gewoon merendeel van de tijd bewust kiest en ruimte voelt voor het omarmen van kwetsbaarheid en onzekerheid als deze situaties zich voordoen.
Jezelf werkelijk overgeeft aan die gevoelens en sensaties, enige tijd, zal er ook een gevoel van verlossing
Zodra je accepteert dat je onzekerheden hebt – en laten we eerlijk zijn, iedereen heeft zijn onzekerheden, maar niet iedereen geeft ze toe – geef je ruimte aan de kwetsbaarheid. Het verrassende is dat juist het overgeven aan je onzekerheden je krachtiger maakt. Je bent weer in harmonie met hoe je je daadwerkelijk voelt. Je ziet de wereld meer zoals deze is, je bent in staat om andere mensen meer te zien voor wie ze zijn, en wat misschien nog wel het meest belangrijk is, je ziet jezelf meer voor wie je bent. En dat, dat maakt je veel veerkrachtiger en authentieker. Dus, food for thought.
